Еуропа тұрғындары Режиссер Катерина Суворованың «Ертең теңіз » (Sea Tomorrow) картинасын Netflix-тен көруіне болады.

«Ертең теңіз» – Қазақстан режиссері Катерина Суворова режиссерлік еткен дебюттік толықметражды фильм. Фильм Арал теңізінің жойылуы туралы және ең алдымен қазір құрғақ су қоймасының жағасында тұратын адамдар туралы айтады.

Фильмнің сипаттамасында «Ұстайтын балығы жоқ балықшы. Тұзды,шөлді жерде ағаш өсіретін бағбан. Құрғақ теңіз түбін зерттейтін Гидробиолог. Кемелердің қирандыларында тұратын, олардың сынықтарын жинап,сататын қарақшылар. Олардың барлығы өз істерін, өмірлерінің мән-мағынасын ең қорқынышты оқиға болған әлемде тапты. Теңіз тартылып қалды. Мүмкін ол бір күні қайта толатын шығар», - делінген.

Фильмнің әлемдік таныстырылымы 2016 жылы Локарно фестивалінде өтті. Сол жылы картина Қазақстанның киносыншылар Гильдиясының «Кинематографтың дамуына қосқан үлесі үшін» жүлдесін жеңіп алды. Бір жылдан кейін «Ертең теңіз» картинасы «Тұлпар» киносыйлығында үздік фильм номинациясына ие болды. Отандық марапаттардан басқа, Суворованың фильмі шетелде де жоғары бағаланды. Сонымен, 2017 жылы ол Париждегі Жан Руш атындағы Халықаралық фестивалінің «Антропология және тұрақты даму сыйлығын» алды. Фильмді бірнеше халықаралық телеарналар да сатып алды. Бұдан бұлай ол әлемдегі ең үлкен Netflix ағындық платформасында қол жетімді болды.

Біз Катеринамен оның триумфі туралы сөйлестік:

F: Катерина, «Ертең теңіз» Netflix-те шыққан алғашқы Қазақстан фильмі екенін қайдан білдіңіз?

- Netflix-пен келісімшарт жасалғанын біз 2021 жылдың наурыз айында білдік. Содан бері мен күн сайын интернет жүйелерінде «Kazakhstan Netflix» немесе «Netflix Kazakhstan»  деп іздедім, бірақ ешқандай нәтиже көрмедім. Міне, біздің фильм осы платформаға шыққан кезде, қазан айының соңғы аптасында нәтижелер бірден пайда болды. Сондықтан менің ойымша, бұл осы ағындық платформадағы алғашқы Қазақстан фильм.

F: Netflix сіздің суретіңізге қалай қызығушылық танытты?

– Мен арнайы Netflix үшін фильм түсірген жоқпын, мен өзімнің алғашқы толықметражды деректі фильмімді түсірдім. 2010 жылы Арал теңізіне алғашқы сапар барысында осы фильмді түсіруге қатты ынталандым. Ол кезде мен фотограф досыммен экспедицияға серік ретінде барған болатынмын, бірақ нәтижесінде қатты әсер алдым. Дәл сол кезде Арал – бұл тіршілік кеткен жер екендігі туралы түрлі стереотиптерді жою идеясы пайда болды, өйткені Аралдан тіршілік мүлде кетпеді. Ол жерде адамдар тұрады, олар жұмыс істейді, олар өздерінің туып-өскен жерлерін жақсы көреді.

Фильмнің идеясы экологиялық апат туралы емес, осы апаттың салдарынан адамдардың өмірі туралы айту болды.

Мен фильм түсірдім, содан кейінгі болған жағдайды мен жоғары сапалы авторлық шығармашылық өнім жаһандық киноиндустрия әлемінде өз орнын таба алатындығының дәлелі ретінде қараймын. Картинаның Netflix-ке шығуы – бұл логикалық соңғы кезең.

F: Фильмді шығару айтарлықтай қымбат процесс. Қаржыландыруды қайдан алдыңыз?

– Жобаның басында тұрған кезде мен бұл жұмыс жалғыз өзім іске асыра алмайтынымды түсіндім. Менің картинамның басталуына түрткі болған бірінші нәрсе – киносыншы Гүлнар Әбікееваның Халықаралық кино алаңдарының бірінде өнер көрсетуі. Ол менің идеям туралы біліп, оның әлеуетін түсініп, киногрант алуға менің кандидатурамды ұсынды. Мен тіпті өзім білмейтін байқауға бардым.

Сапар алдында Арал қаласына тағы бірнеше рет барып, кейіпкерлерді тауып, мықты индустриялық пакет-фильм жобасын қалыптастырып, оны конкурста таныстырдым. Менің идеям ұнады және мен Роберт Бош қорынан (Германия) 64 мың еуро алдым.

F: Бұл фильмді түсіру үшін жеткілікті болды ма?

– Жоқ, бірақ бұл ең бастысы емес. Менің басты міндетім Қазақстаннан қаржыландыру алу болды, өйткені картина тек неміс грантымен түсірілсе фильмнің шығу елі Германия болып саналатын еді. Ал мен үшін Бұл бағанда Қазақстанды көру өте маңызды болды.

Мен демеушілерді іздей бастадым, Қазақфильмнен қолдау сұрадым, бірақ барлық компаниялар бас тартты. Содан кейін мен тәуелсіз продюсер Саин Габдуллинге жүгіндім. Ол менің идеямды жоғары бағалады және біз бірлесіп қаржы іздей бастадық. Нәтижесінде Шыңғыс Құлжановқа (2016 жылғы Forbes Kazakhstan нұсқасы бойынша Қазақстанның ең бай бизнесмендерінің тізімінде №33 орында) шықтық. Ол бірлескен инвестор болды. Осылайша фильм Қазақстан және Германия қаржысына түсірілді.

Жалпы алғанда, бұл фильмнің өндірісіне шамамен 120 мың доллар салынды. Бұл ақшаға біз Арал қаласына көптеген экспедициялар жасап, сапалы техника сатып алдық, креативті команда жинап, нәтижесінде фильмді түсірдік.

F: Фильмнің алғашқы таныстырылымы ТМД елдерінде емес, Локарнода (Швейцария) өткені қалай болды? Мұндай кинофестивальге фильміңді ұсыну оңай болды ма?

– Ол кезде мен Қазақстаннан келген белгісіз бастаушы автор болдым, маған ештеңе оңай болған жоқ! Менде жалғыз фильм ғана болды. Мен Қазақстанда болған кезде қайда және кімге жүгіну керектігін әлі түсінбедім. Содан кейін мен деректі фильмдерге қызығушылық танытатын барлық ірі фестивальдердің тізімін жасадым. Нәтижесінде Локарнодағы ең ірі кинофестивальге құжаттар тапсырылды. Онда біздің фильмнің премьерасы өтті.

Біз бастапқыда үлкен фестивальдерге барғымыз келді, өйткені біз танымалдылығы аз және ауқымды емес Бішкек немесе Юрмала сияқты фестивальдерге еш қиындықсыз өтетінімізді білдік. Сондықтан біз алдымызға жоғары деңгей қойып, фестивальге өттік.

Фильм фестивальдің веб-сайтында жарияланғаннан кейін, менің поштам фильмді ілгерілету туралы ұсыныстарға толып кетті. Локарнода біз бірінен кейін бір кездесу өткіздік және сол жерде біз кіммен жұмыс істейтінімізді таңдадық.

Локарно фестифальінен кейін фильммен сол кезде деректі фильмдерге қызығушылық танытқан жас sail-агент Александр Говедариктің жетекшілігімен маңызды ұйым жұмыс істей бастады. Содан кейін мен фестивальдерге шақырулар мен билеттерді үнемі алып отырдым және фильмді таныстыру үшін бүкіл әлемге саяхаттадым.

F: Яғни, фильмнің әрі қарай ілгерілеуін Александр Говедарик өз мойнына алды ма?

– Иә, ол халықаралық деректі кеңістіктің ең жақсы sale-агенттерінің бірі. Мен Алматыда өзімнің жаңа фильмдерімді түсіруді жалғастырудамын, ал ол  болса бүкіл әлем бойынша біздің жұмысымызды насихаттауда. Әрине, ол Netflix-ке біздің фильмді ғана емес жалпы 12 фильмді ұсынды, оның ішінде біздің картинамыз да бар.

Netflix-ке жазу – мен мұндай жұмысты өзім жасай алмас едім. Күн сайын қаншама кинематографист жазатынын елестете аласыз ба?!

Еуропалық нарық қатысушыларының кинокартинамен жұмыс істеуінің арқасында менің фильмім еуропалық Netflix слотына өтті. Ал іріктеушілер sale-агенттердің сөзіне құлақ асады. Сонымен қатар, олар үшін фестивальдің логотипі –  жоғары білімді және мәдениетті құрметті адам фильмді бағалап, оған сапа белгісін қойғанының белгісі.

F: Netflix-пен келісімшарт наурыз айында жасалды, бірақ неге біз бұл туралы тек қазан айында білдік?

– Наурызда біздің sale-агентіміз Netflix-ке өткеніміз туралы құттықтаулар жазған кезде, ол біз бұл жаңалықты фильм көруге қол жетімді болғанша жариялай алмайтынымызды туралы бірден айтты. Ол үшін оны еуропалық тілдерге аудару керек болды, өйткені ол еуропалық слотка орналастырылады.

Қазір фильм сегіз тілге аударылған. Сонымен қатар, бұл өте көп еңбекті талап ететін жұмыс және маған Португалиялық аудармашы хабарласып біздің тіліміздің қыр-сырын түсінуге көмектесуін сұрап жазғаны есімде.

F: Неліктен «Ертең теңіз» фильмі тек еуропалықтар үшін Netflix-те көруге болады? Оны ТМД тұрғындары көре ала ма?

– Себебі еуропалық көрермендердің бұл фильмге деген қызығушылығы және оған қажеттілігі бар және әр өңірлік бағдарламалық директорлар жергілікті аудиторияға қандай бағдарламалар қызықты екенін түсінеді.Сондықтан, ТМД елдерінің бағдарламашыларында фильмнің жоғары бағаланатынына сенімділігі жоқ деп қорытынды жасаймын. Бұл посткеңестік елдерде деректі жанрдағы фильмдерге көп көңіл бөлінбейтіндігінің нәтижесі.

Бірақ қазір бізбен ресейлік «КиноПоиск» және «Окко» сияқты ағындық платформалардың өкілдері келіссөздер жүргізуде.  Менің ойымша, фильмнің бұл платформаларда таратылуы ТМД елдері үшін Netflix-ке шығу процесін едәуір жеделдетеді.

F: Фильм өндірушілер ағынды платформаларға шығу арқылы қалай ақша таба алады?

– Біз сатылымнан ақша таба аламыз: фильм прокатқа шыққан кезде оны жасаушыларға фильмнің қазіргі мәртебесіне байланысты белгілі бір сома төленеді. Біздің фильміміз жаңа емес, оның премьерасы бес жыл бұрын өтті.

Біздің фильмді сату кезінде алғашқы бастапқы сома төленді. Фильм қалай көрсетіледі және ол үшін қанша аламыз, мен әлі білмеймін.  Бірақ кез-келген жағдайда, бұл жұмыс жобаның барлық қатысушылары үшін қаржылық жағынан тиімді болатыны сөзсіз.

F: Катерина, әрі қарай не болады? Өз картиналарыңызды әлемдік қоғамдастыққа насихаттауға тырысасыз ба?

– Әрине. Қазір мен Qyzbolsyn («қыз болсын») фильмін әзірлеумен тығыз айналысып жатырмын. Бұл туған кезде ата-анасынан тілек-есімдер алған Орталық Азия әйелдер туралы фильм-портрет. Түсірілім 2022 жылдың көктемінде басталады және біз дәл осындай жаһандық жобаны жоспарлап отырмыз.

Қазір менің басты мақсатым – деректі фильмнің дамуы қажет сала екенін дәлелдеу. Ол әлемдік киноиндустрияда сұранысқа ие, оны көптеген елдерде қаржыландыруға дайын, бірақ қандай да бір себептермен Қазақстанда емес. Мұнда деректі фильмдерге тәкаппарлықпен қарайды, өйткені инвесторлар барлық ақша ойын киносында екеніне сенімді.

Қазақстанда нарық қатысушылардың аз бөлігі ғана деректі материалды күрделі қаржы салу ретінде қарайды. Бүгінгі жаңалық Қазақстан киноиндустриясының барлық қатысушыларына бұл инвестиция салу үшін болашағы бар бағыт екенін дәлелдейді деп сенемін.

F: Әлемдік нарыққа шығу үшін Қазақстан режиссеріне қандай кеңес бересіз?

– Sale-агенттерді кейінірек іздеп, режиссерге мүлдем тән емес жұмыс жасамау үшін өндіріс сатысында «дұрыс» sale-агенттерге жүгінуді үйрену керек. Режиссердің міндеті – сапалы жоба жасау, қалғанының бәрі sale-агенттің қолында. Тіпті продюсерді емес, оның басқа міндеттері бар.

Әрине, сауатты агент табудан басқа, ағылшын тілін жақсы білу де зиян тигізбейді. Өйткені, біз өз жобаларымызды халықаралық алаңдарда таныстыруымыз керек, фильмдерімізді қорғауымыз керек. Келіссөздер ағылшын тілінде жүреді.

Киноиндустрия жұмысының реттілігін түсіну керек – бұл фильмді түсіру, содан кейін оны кинофестивальдерде ұсыну, прокатқа шығу, телеарналарда орналастыру және барлық осы кезеңдердің логикалық аяқталуы ағындық платформа болады.

Катерина Суворова- Қазақстан режиссері және медиа суретші. Алматыда дүниеге келген, осында көркемсурет училищесін бітірген. Мәскеуде сценаристер мен режиссерлердің жоғары курстарынан өтті, онда ол жанды іс-қимылдар киносын оқыды. Ол Лос-Анджелестегі Вернер Херцогтың мектебінде оқыды.

Суворованың фильмографиясында онға жуық толықметражды және қысқаметражды картиналар бар, олардың көпшілігі халықаралық кинофестивальдерде жүлделерге ие болды. Сонымен, «Екі велосипед» қысқаметражды фильмі Ресей киносыншылар гильдиясы мен Young European Award 2009 жүлдесіне ие болды. «Артық бекініс» фильмі Ресейдің «Әулие Анна» ұлттық сыйлығын алды, «Ж» картинасы «Киношок» кинофестивалінде Роберт Боштың арнайы сыйлығын алды, Medianstan Гетеборгтағы тәуелсіз кинофестивальде үздік деректі фильм үшін сыйлық алды.

Катерина фильмдер түсіріп қана қоймайды, сонымен қатар оларға сценарий жазады және кейбір таспаларда басты рөлдерді сомдайды.

Шетелде толағай табыстарға қол жеткізген отандастарымызбен сұхбаттар топтамасы Forbes Kazakhstan-мен бірлесіп жүзеге асырылады

Forbes.kz